نرمش قهرمانانه از جمله واژگان مهمی است که پس از دیدار رهبر انقلاب با فرماندهان سپاه در رسانه های مختلف از شهرت بسزایی برخوردار شد و افراد و احزاب و گروه های مختلف هریک تلاش می کنند تا طبق اصول و سلایق و اهداف خود این لغت مهم را تعبیر و تفسیر کنند.
اما آنچه بیش از همه دارای اهمیت است دیدگاه قرآن مجید و روایات اسلامی پیرامون این واژه مهم است که می تواند روابط سیاسی یک کشور در داخل و و خارج را با تحولی شگرف روبرو کند و در نتیجه شاهد اعتلای حکومت اسلامی در سراسر دنیا باشیم.
شاید نرمش قهرمانانه مهمترین کلمه ای باشد که بتوان آن را در سیاست خارجی بکار برد،چرا که در دنیای امروزی مبارزه نظامی جایگاه خود را نسبتا از دست داده است و تنها در شرائطی خاص و محدود می توان از این روش استفاده کرد،ولی در مقابل با این نرمش قهرمانانه می توان با دنیا در ارتباط بود و از این ارتباط در راستای اعتلای اسلام ناب محمدی در دنیا بهره کافی و وافی برد .
سوال:
1-دیدگاه قرآن مجید نسبت به نرمش قهرمانانه چیست؟
2-در آیات الهی چه شرائطی برای آن بیان شده است؟
پاسخ:
نرمش قهرمانانه حضرت موسی علیه السلام:نرمش با هدف اصلاح
با جستجویی در داستان پرماجرای حضرت موسی علیه السلام به این نکته مهم و اساسی پی می بریم که مهمترین دستور و توصیه خداوند بعد از ابلاغ ماموریتی خطیر به حضرت موسی دستور به نرمش قهرمانانه در برابر طاغوت زمان است،و هدف از این نرمش چیزی نیست مگر اصلاح حکومت طاغوت،چنانچه خداوند متعال می فرماید:
«اذْهَبا إِلى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى*فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشى :بسوى فرعون بروید؛ که طغیان کرده است!اما بنرمى با او سخن بگویید؛ شاید متذکّر شود، یا (از خدا) بترسد!»[طه:43و44]
در این آیات خداوند متعال به حضرت موسی صراحتا دستور می دهد تا در تعامل با طاغوت دست از تندی و خشونت برداشته و با نرمی وخویشتن داری با آنان ارتباط داشته باش .
نکات مهمی از این آیه برداشت می شود که به برخی از آنان اشاره می کنیم:
نکته اول:نرمش قهرمانانه با هدف اصلاح دشمن انجام شود تا دست از ظلم و طغیان بردارد نه اینکه در مقابل آرمان های اصلی خود را فراموش کنیم.
نکته دوم:وضعیت دشمن در برابر این نرمش قهرمانانه به دو صورت تصور می شود:یا با این نرمش متذکر می شود و دست از ظلم و ستم بر می دارد که در این صورت هدف اصلی از نرمش بدست آمده است و یا اینکه تاثیر مهمی بر دشمن ندارد که در این صورت نیز بر دشمن اتمام حجت شده است.
نرمش قهرمانانه حضرت ابراهیم علیه السلام :نرمش همراه با شجاعت
از دیگر آیات الهی که می توان شاخصه های نرمش قهرمانانه را استفاده کرد،داستان گفتگوی ویپه حضرت ابراهیم علیه السلام با بت پرستان است که حضرت برای اثبات وجود خداوند،در برابر بندگان ماه و ستارگان و خورشید،نرمشی بی نظیر از خود نشان داد و با پذیرش ظاهری ماه و ستاره و خورشید به عنوان خدای خویش،در صدد اصلاح عقاید پوچ و باطل بت پرستان اقدام کرد که قرآن مجید به این نرمش قهرمانانه در آیات 76 تا 80 سوره انعام اشاره می کند.
در این داستان ارزشمند به یکی دیگر از شاخصه های مهم نرمش قهرمانانه اشاره شده است و آن اینکه در عین نرمش،هیچ گونه ترس و هراسی از دشمن نداشته و با توکل و استعانت از خداوند متعال در راستای اهداف الهی حرکت کرد،چنانچه حضرت ابراهیم بعد از این نرمش در برابر بت پرستان با فریادی رسا اعلام می کند که:
«وَ کَیْفَ أَخافُ ما أَشْرَکْتُمْ وَ لا تَخافُونَ أَنَّکُمْ أَشْرَکْتُمْ بِاللَّهِ ما لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ عَلَیْکُمْ سُلْطاناً فَأَیُّ الْفَریقَیْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ : چگونه من از بتهاى شما بترسم؟! در حالى که شما از این نمىترسید که براى خدا، همتایى قرار دادهاید که هیچ گونه دلیلى درباره آن، بر شما نازل نکرده است! (راست بگویید) کدام یک از این دو دسته (بتپرستان و خداپرستان)، شایستهتر به ایمنى (از مجازات) هستند اگر مىدانید؟!»[انعام:81]
در ادامه خداوند متعال به یکی از نتایج مهم این نرمش که همراه با شجاعت و استقامت است ،اشاره می کند،وعده ای با عنوان امنیت و هدایت به راه صلاح و رستگاری در دنیا و آخرت :
«الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إیمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِکَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ : (آرى،) آنها که ایمان آوردند، و ایمان خود را با شرک و ستم نیالودند، ایمنى تنها از آن آنهاست؛ و آنها هدایتیافتگانند!» [انعام:82]
نرمش قهرمانانه رسول خدا صلی الله علیه و آله:نرمش همراه با عزت و اقتدار کامل
درآیات الهی بعد از جامه عمل پوشاندن به یکی از دستورات مهم در زمینه آمادگی تمام عیار در برابر دشمنان که خداوند متعال آن را در آیه 60 از سوره انفال بیان کرده است،دستور به نرمش قهرمانانه داده شده است:
«وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَ آخَرینَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ یَعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیْءٍ فی سَبیلِ اللَّهِ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ :
هر نیرویى در قدرت دارید، براى مقابله با آنها [دشمنان]، آماده سازید! و (همچنین) اسبهاى ورزیده (براى میدان نبرد)، تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید! و (همچنین) گروه دیگرى غیر از اینها را، که شما نمىشناسید و خدا آنها را مىشناسد! و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیه دفاعى اسلام) انفاق کنید، بطور کامل به شما بازگردانده مىشود، و به شما ستم نخواهد شد! »[انفال:60]
چنانچه معروف است که در ایام جنگ" حنین" به پیامبر صلی الله علیه و آله خبر دادند که سلاح تازه مؤثرى در" یمن" اختراع شده است، پیامبر فورا کسانى را به یمن فرستاد تا آن سلاح را براى ارتش اسلام تهیه کنند!.
علامه طباطبایی در تفسیر شریف المیزان درباره اینکه چرا خداوند در این آیه دستور به آمادگی نظامی تمام عیار در برابر دشمنان داده است می فرماید:
« چون مجتمع انسانى غیر از این نیست که از افراد و اقوامى داراى طبایع و افکار مختلف تشکیل مىیابد، و در این مجتمع هیچ اجتماعى بر اساس سنتى که حافظ منافعشان باشد اجتماع نمىکنند مگر اینکه اجتماع دیگرى علیه منافعش و مخالف با سنتش تشکیل خواهد یافت، و دیرى نمىپاید که این دو اجتماع کارشان به اختلاف کشیده و سرانجام به نزاع و مبارزه علیه هم برمىخیزند، و هر یک در صدد برمىآید که آن دیگرى را مغلوب کند.
پس با این حال مساله جنگ و جدال و اختلافاتى که منجر به جنگهاى خسارتزا مىشود امرى است که در مجتمعات بشرى گریزى از آن نبوده و خواه ناخواه پیش مىآید»[ ترجمه تفسیر المیزان، ج9، ص: 151]
حال بعد از آمادگی کامل نظامی در برابر دشمنان،اگر آنها دست صلح و دوستی به طرف شما دراز کردند،با عزت کامل و با بررسی اوضاع و مصلحت اندیشی می توانید درخواست آنان را بپذیرید:
«وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها وَ تَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ :و اگر تمایل به صلح نشان دهند، تو نیز از در صلح درآى؛ و بر خدا توکّل کن، که او شنوا و داناست!»[انفال:60]
خلاصه کلام آنکه،مهمترین شاخصه های نرمش قهرمانانه از دیدگاه قرآن کریم را می توان در نرمش با هدف اصلاح و نرمش بههمراه شجاعت و حفظ عزت و اقتدار و آمادگی کامل نظامی و همچنین پرهیز از هرگونه تندی و خشونت معرفی کرد که با حفظ این شرائط نتیجه یک نرمش قهرمانانه در هرحال ،چنانچه اشاره شد،قطعا پیروزی خواهد بود.
نویسنده:امین ادریسی
