بعضی از افراد هرگز به فکر جبران کارهای نادرست و اشتباهی که در زندگی انجام داده اند نیستند و تا میتوانند جبران کارهای خود را به تاخیر می اندازند و هنگامی که در تنگنا قرار می گیرند تازه به این فکر می افتند که باید کاری کرد و برنامه ریزی داشت که اغلب دچار شکست میشوند ونمی توان از آنها به عنوان انسان های موفق در زندگی نام برد .
یکی از نسخه های طلایی قرآن کریم همین روحیه جبران اشتباهات است که در آیات متعددی از این روحیه ,صحبت به میان است .
در دیدگاه و منطق قرآن از جبران اشتباهات به توبه تعبیر شده و میتوان آن را در سه سه قسم تصور کرد :
1)اینکه کلا بگویی من این کار رو انجام ندادم .
2) اینکه بگویی این کار را کردم ,ولی منظورم از این کار چنین وچنان بوده و بخواهی به هر نحوی اشتباه خودت را توجیه کنی .
3) یا اینکه بگویی,این کار را کرده ام (ویا فلان گناه را انجام دادم ) ولی اشتباه کردم و دیگر آن تکرار نمی کنم بلکه کاری می کنم که اشتباهم را جبران کنم .
که در منطق قران بهترین نوع جبران اشتباهات همین قسم سومه که شخص از اشتباه خودش پشیمان بشود و به فکر باشد که به هر نحوی آن را جبران کند .
اما آنچه بیش از بیش در قرآن به آن اهمیت داده شده این است که برای جبران اشتباهات در زندگی به هیچ وجه امروز و فردا نکنیم و در اسرع وقت به فکر جبران اشتباهات خود باشیم.
خداوند متعال در آیات متعددی از افرادی که برای جبران اشتباهات خود امروز و فردا نمی کنند و به محض بروز اشتباه در صدد جبران آن هستند به نیکی یاد کرده است:
(وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أو ظَلَمُوا أنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللهَ فَاستَغفَرُوا لِذُنُوبِهِم وَ مَن یَغفِرُ الذُّنُوبَ إلاَّ اللهُ:و آنها که وقتی مرتکب عمل زشتی شوند یا به خود ستم کنند، به یاد خدا افتاده، پس برای گناهان خود طلب آمرزش می¬کنند. و کیست جز خدا که گناهان را ببخشد)(آل عمران 135)
به همین خاطر در قرآن کریم 87 بار از جبران اشتباهات و توبه صحبت به میان آمده است تا این روحیه در افراد جامعه زنده بشود و در سایه این روحیه بتوانند به آرامش برسند و اضطراب و پریشانی ها رو از خود دفع کنند. چون کسی که مرتکب اشتباهی میشود , حال یا در جامعه یا در یشگاه خداوند, در یک بحران روحی, قرار می گیره و مدام از اشتباهات خود رنج میبرد و جبران اشتباه , سبب میشود که فرد از این بحران نجات پیدا کند..
دقیقه نودی ها و پشیمانی
اما افرادی که به فکر جبران گذشته خود و اشتباهاتی که در زندگی انجام داده اند نیستند و مدام امروز و فردا می کنند انسان هایی هستند که محکوم به شکست و سقوط هستند :
(وَ لَیْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئاتِ حَتَّى إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ إِنِّی تُبْتُ الْآنَ وَ لاَ الَّذینَ یَمُوتُونَ وَ هُمْ کُفَّارٌ أُولئِکَ أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذاباً أَلیماً: و توبه کسانى که گناه مىکنند، تا وقتى که مرگ یکى از ایشان دررسد، مىگوید: «اکنون توبه کردم»، پذیرفته نیست؛ ونیز توبهکسانى که در حال کفر مىمیرند، پذیرفته نخواهد بود، آنانند که برایشان عذابى دردناک آماده کردهایم.)( النساء: (18
آری این افراد همیشه جبران اشتباهات خود را به آینده موکول می کردند و همیشه امروز و فردا می کردند تا اینکه مرگ آنها فرا برسد که آن وقت پشیمان و نگران از گذشته خود می گویند: آیا الان میتوانم کاری را که سالها در فکر انجام آن بودم را انجام دهم؟
اما استثنائاتی هم برای این افراد وجود دارد کسانی که یک عمر در گمراهی و ضلالت بودند اما فقط دقایقی مانده به دقیقه نود و پایان یک امتحان بزرگ تصمیم بزرگی می گیرند و با این تصمیم طوفانی عظیم در زندگی دنیا و آخرت خود ایجاد کردند و نام خود را به نیکی در دفتر تاریخ به ثبت میکنند .
در تاریخ پر رمز و راز عاشورا هم از این دسته از انسان ها فراوان داشتیم که با تصمیم هایی که در دقیقه نود گرفتند زندگی خود را متحول کردند.
بعضی مانند (عبید الله بن حر جعفی) در آخرین ثانیه ها هم به فکر جبران اشتباهات و گذشته سیاه خود نبودند و وقتی امام به ایشان فرمود :گـناهان زیادی مرتکب شده ای , اکنون می توانی با نصرت ما, گذشته خودراجبران کنی وتوبه نمایی.اینگونه جواب امام را داد و گفت :مرا معذور دارید ! اما اسبی تیزرو دارم به نام که آن راتقدیم شما می کنم . امام (ع) فرمود: ما نه به تو احتیاجی داریم ونه به اسب تو وطبق بیان قرآن کریم , انسانهای ظالم را تکیه گاه خود قرار نمی دهم اکنون که مارا یاری نمی کنی , زودتر از اینجا خارج شو, زیرا هرکس فریاد استغاثه مارا بشنود ومارا یاری نکند, خداوند متعال اورا به صورت به آتش جهنم می اندازد.
آری عبیدالله بن حر جعفی در جنجالی ترین ثانیه های عمر خود امام و پیشوای خود را تنها گذاشت و ننگ و پشیمانی ابدی را برای خود خرید و حتی بعد از واقعه جانسوز کربلا, همیشه تاسف می خورد که چرا حسین بن علی (ع)را یاری نکرد, اما این پشیمانی هیچ سودی به حال او نداشت .( مقتل الحسین , مقرم , ۲۲۳).
و عده ای هم مانند (حر بن یزید ریاحی) در آخرین دقیقه ها ناگهان متحول شدند و بعد از عمری گناه و اشتباه به یاری سید الشهداء شتافتند و بهشت جاویدان و رضوان خدای متعال را دریافت کردند .
اما این استثنائاتی مانند حر بن یزید ریاحی در تاریخ کمتر رخ میدهد و اغلب کسانی که در دقیقه نود میخواهند گذشته خود را جبران کنند محکوم به شکست هستند .
ولی آن دسته از افراد که زندگی هدفمندی دارند و کار امروز را به فردا و همچنین جبران اشتباهات خود را به تاخیر نمی اندازند و سعی می کنند هر کاری را در زندگی به موقع خودش انجام دهند و آن را به زمان دیگری محول نکنند طبق وعده خداوند که فرمود :
(فَأَمَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَعَسى أَنْ یَکُونَ مِنَ الْمُفْلِحینَ : و امّا کسى که توبه کند(در فکر جبران گذشته خود باشد ) و ایمان آورَد و به کار شایسته پردازد، امید که از رستگاران باشد.)
( القصص : 67)
حتما و صد البته به سعادت و پیروزی خواهند رسید .و جمله آخر اینکه یکی از بزرگترین رموز موفقیت این است که زندگی را جدی بگیریم و بدانیم که برای موفق شدن در زندگی باید از دقیقه اول آن تلاش کرد .
نویسنده:امین ادریسی
